Lęki u najmłodszych łatwo pomylić ze zwyczajną nieśmiałością. Czym się charakteryzują i kiedy warto uzyskać wsparcie specjalisty? Oto informacje, z którymi powinien zapoznać się każdy rodzic.

Czym są lęki?

Problematyka ta obejmuje wiele zagadnień, a lęki mogą objawiać się na różne sposoby. Do najczęściej występujących symptomów należy niepokój, który pojawia się, gdy dziecko nie czuje się bezpiecznie z powodu problemów, występujących chronicznie. Powodem takiego stanu może być trudna sytuacja rodzinna, kłopoty w szkole czy zbyt duże wymagania postawione przez rodziców. Czasami niepokój przyjmuje formę lęku przedmiotowego, co stanowi mechanizm obronny, którego celem jest zmniejszenie napięcia.

Lęk przedmiotowy związany jest z określonymi sytuacjami oraz przedmiotami i często nie ma podłoża emocjonalnego. Dzieci mogą mieć wysoki poziom wrażliwości i na tyle silną potrzebę odkrywania świata, że przekracza ona zdolności poznawcze. Często lęki u dzieci występują na tle nerwowym. Mowa tu np. o fobii szkolnej, która może objawiać się strachem przed porażką, oddzieleniem od rodziców czy utratą pozycji w gronie rówieśników.

Skutkiem lęków mogą być również ataki paniki. Wówczas dziecko odczuwa bardzo duże napięcie, które je paraliżuje. W takim stanie zachodzą reakcje w obrębie całego organizmu. Są to duszności, kołatanie serca, drżenie ciała, bóle brzucha, biegunka czy przyspieszony oddech. Przy czym to tylko niektóre z wielu symptomów, jakie mogą towarzyszyć napadom.

Jak odróżnić lęk od nieśmiałości?

Warto zaznaczyć, że lęki u dzieci oraz nieśmiałość mają kilka cech wspólnych. W obydwu przypadkach mogą pojawiać się symptomy, które towarzyszą napadom paniki. Kolejne podobieństwa to słabo rozwinięte umiejętności społeczne (np. brak umiejętności podtrzymania kontaktu wzrokowego czy przerwy w wypowiedziach), unikanie uczestnictwa w sytuacjach społecznych, a także strach przed ocenianiem przez innych.

Podstawową różnicą jest przebieg dolegliwości, nasilenie unikania przebywania w sytuacjach społecznych oraz poziom pogorszenia sytuacji psychicznej czy zawodowej. U osób nieśmiałych unikanie rozmów czy pracy w grupie występuje rzadziej i ma charakter przejściowy. Natomiast lęki u dzieci można porównać do fobii społecznej i często mogą prowadzić do kolejnych zaburzeń psychicznych.

Nieśmiałość dotyka nawet połowy populacji, natomiast fobia społeczna zaledwie od 3% do 16%.

Kiedy warto szukać pomocy?

Do psychologa dziecięcego warto zgłosić się zawsze, jeśli tylko rodzic podejrzewa lęki u dzieci. Początkowa nieśmiałość w nowej sytuacji stanowi stan powszechny. Jeżeli jednak dziecko przez dłuższy czas nie potrafi odnaleźć się w społeczeństwie, należy szukać pomocy u doświadczonego eksperta, który zaproponuje skuteczną terapię.

Ponadto nasilona nieśmiałość może być objawem lęków. Dlatego należy często rozmawiać z dzieckiem, obserwować jego zachowanie i szybko reagować na wszelkie niepokojące sygnały. Wówczas łatwiej będzie można wyeliminować problem.